کاشت خرما در ایران قدمتی طولانی دارد. ایران یکی از تولید کننده‌های برتر این میوه پرخاصیت در جهان است. بطوریکه ۱۵ درصد تولید خرما در جهان متعلق به ایران است. پنج استان کرمان, خوزستان, سیستان و بلوچستان, بوشهر و هرمزگان بیشترین سطح زیر کشت خرما را دارند. در این مقاله در مورد شیوه کوددهی و فصل کوددهی درخت خرما بطور کامل توضیح داده‌ایم.
بهترین فصل برای کاشت درخت خرما چه فصلی است؟
فصل بهار و اوایل تابستان مناسب ترین زمان برای کاشت نهال خرما, یا همان نخل است. نهال درخت خرما نباید در ابتدا در معرض نور بسیار شدید باشد و نور غیرمستقیم برای رشد آن کافی است.
شرایط کاشت درختان خرما
در گذشته های دور درخت خرما را با کاشتن هسته زیاد می‌کردند ولی چون این درخت دو پایه است قبل از گل دادن, نر و ماده بودن درخت مشخص نمی‌شد, به این ترتیب هزینه زیادی برای باغدار داشت و تعدادی درخت نر بدون استفاده روی دست او می‌ماند.
در حالیکه برای هر صد درخت ماده ۴ درخت نر کافی است. به تدریج کاشت بذر کنار گذاشته شد و به جای آن کاشت پاجوش رواج یافت و به این ترتیب به تعداد دلخواه پاجوش نر را از درخت نر و پاجوش ماده را از درخت ماده انتخاب می‌کنند.
پاجوش حاصل رویش جوانه‌ای است که در روی ساقه یا ریشه به وجود می‌آید. به طور معمول پاجوش‌های ریشه را برای کاشت انتخاب می‌کنند. پاجوشها بعد از ۳ سالگی برای کاشتن انتخاب می‌شوند.
نحوه کاشت پاجوش خرما
پاجوش را داخل چاله می‌گذارند و اطراف آن را با خاک می‌پوشانند به گونه‌ای که فاصله ریشه‌ها از سطح خاک کمتر از ۱۵ سانتیمتر و بیشتر از ۵۰ سانتیمتر نباشد. بعد از کاشتن پاجوش اطراف آن را با برگ خرما می‌پوشانند تا مانع صدمه دیدن آن از تابش شدید آفتاب یا آسیب توسط حیوانات بشوند.
فاصله درختان از یکدیگر معمولا ۸ تا ۱۰ متر است و بستگی به این دارد که بخواهند بین درختان گیاه یا درختی دیگر بکارند یا خیر. اگر زیر درختان خرما درختان دیگری مثل مرکبات هرس شود لازم است فاصله های زیادتری منظور شود.
آبیاری نخلستان خرما
نخلستان‌ها را به روش‌های گوناگون آبیاری می‌کنند. در خوزستان و در منطقه خرمشهر و آبادان با استفاده از جذر و مد دریا, آبیاری به روش جوی و پشته‌ای انجام می‌شود. به این ترتیب که درخت خرما را کنار جوی می‌کارند و هنگام مد رودخانه, آب به نهرهایی که به رودخانه وصل است وارد می‌شود, سپس آب نهرها به داخل نخلستان‌ها می‌رود. در هنگام جذر و فروکش سطح آب رودخانه, آب نخلستان‌ها به رودخانه باز می‌گردد و به این ترتیب نخلستان‌ها آبیاری می‌شوند. در برخی نواحی کم آب مانند بلوچستان خرما را روی مرز مزارع بزرگ کاشته‌اند و داخل مزارع, گندم یا برنج می‌کارند. با آبیاری این مزارع, درختان خرما هم آبیاری می‌شوند.
کود مناسب برای درختان خرما
- در اواسط زمستان بصورت چالکود (از سال سوم) میتوان از کود مرغی و کود هیومیک گرانوله استفاده نمود.
- قبل از ظهور گل بایستی بصورت آبیاری یا محلول پاشی از هیومیک اسید و نیترات پتاسیم استفاده نمود.
- دو هفته بعد از گرده افشانی میتوان بصورت آبیاری یا محلول‌پاشی از کود ریشه زایی, کود کامل سه بیست NPK و در زمان فندوقی شدن محصول بصورت آبیاری میتوان از کودهای کامل ماکرو ۶-۶-۱۲ و یا کودهای کامل ماکرو ۳-۵-۷ استفاده نمود و یک ماه بعد نیز میتوان بصورت آبیاری از سولفات پتاسیم استفاده نمود.
- در زمان تغییر رنگ میوه میتوان صورت آبیاری و محلول پاشی از کود ۳۶-۱۲-۱۲ NPK استفاده نمود.
- قبل از شروع تبدیل به رطب از کود ۵۲-۰۰ NPK استفاده کنید.
نقش گوگرد در باغات خرما
گوگرد بعد از ازت, فسفر و پتاسیم بعنوان چهارمین عنصر مورد نیاز برای درخت خرما مطرح است. این عنصر مهم در بسیاری از فعالیت های آنزیمی, تنظیم کننده‌های رشد و افزایش وزن میوه خرما بصورت مستقیم تاثیر دارد و باعث رشد سریع نخل خرما می‌شود.
در شرایط خاکهای نخلستان‌ها به دلیل وجود آهک و pH بالا و املاح نمکی, موجب شده برخی از عناصر غذایی بویژه فسفر و عناصر ریزمغذی تثبیت شده و در این شرایط راندمان بسیاری از کودهای مورد استفاده کاهش می‌یابد.
اسیدی کردن خاک و کاهش pH از قدرت تثبیت این خاک‌ها کاسته و بر حلالیت عناصر غذایی می‌افزاید. مناسب ترین ترکیب کودی که علاوه بر نقش عنصر غذایی برای گیاه موجب اصلاح و بهبود خاک می‌شود کودهای گوگردی می‌باشند.
برای درختان خرما مصرف کودهای گوگردی همراه با سایر کودها باعث افزایش محصول می‌گردد. نتایج تحقیقی که در موسسه تحقیقات خرما و میوه‌های گرمسیری انجام گرفته, نشان داد مصرف کود گوگردی در نخلستان‌ها روی شاخص‌های رشد رویشی از جمله تعداد و طول برگ, تعداد و طول برگچه و افزایش وزن میوه خرما تاثیر بسزایی داشته است و همچنین باعث شده جذب برخی از عناصر غذایی از جمله فسفر, روی و منگنز افزایش و درنتیجه عملکرد در هکتار خرما بهبود یابد.
کود مرغی برای خرما
یکی از کودهایی که برای کوددهی درخت خرما توصیه می‌شود کود مرغی است. استفاده از کود مرغی مناسب و ارزان می‌تواند مواد آلی مورد نیاز نخل خرما بخصوص ازت را فراهم کند. استفاده از ماده آلی موجود در کودهای مرغی یکی از بهترین راه‌های افزایش عملکرد فیزیکی و شیمیایی خاک است و باعث کاهش چشمگیر مشکل خشک شدن خوشه خرما و افزایش کیفیت محصول خرما می‌شود.
کوددهی درختان خرما با کودهای شیمیایی پر مصرف
برای تغذیه بهینه خرما لازم است ابتدا آزمون خاک انجام شود به این ترتیب که در بهمن ماه نمونه برداری خاک از سایه انداز چندین درخت نخل و از عمق های ۰-۳۰ و ۳۰-۹۰ سانتی متر انجام شود.
کوددهی درخت نخل با کودهای ازته
انواع کودهای ازته مناسب برای درخت خرما عبارتند از اوره, سولفات آمونیم و یا نیترات آمونیم. میزان مصرف کود ازته اوره برای درخت نخل به ازای هر سال سن درخت ۲۰۰ گرم است. در خاکهای آهکی بهتر است از سولفات آلومنیوم استفاده شود. میزان مصرف سولفات آمونیوم به ازای هر سال سن درخت ۴۴۰ گرم است. کود نیترات آمونیوم نیز به ازای هر سال سن درخت ۲۶۵ گرم استفاده می‌شود.
زمان مصرف کود ازته
کوددهی با کود ازته باید قبل از رنگ‌گیری خرما انجام شود. کود ازته را میتوان در دو نوبت, نیمی از آن اواخر بهمن یا اوایل اسفند و نیم دیگر در اردیبهشت ماه و بصورت نواری در سایه انداز درخت در فاصله ۱.۵ متری تنه درخت در عمق ۳۰ سانتی‌متری خاک مدفون و بلافاصله آبیاری کرد.
کوددهی به درخت خرما با کود فسفره
میزان کود فسفره در خاکهای فقیر از فسفر, حدود ۱۵۰ تا ۱۷۰ گرم به ازای هر سال سن درخت و برای درختان بالای ده سال, حدود ۱.۵-۱.۷ کیلوگرم از منبع فسفات آمونیوم یا سوپر فسفات تامین می‌شود. استفاده از کود فسفر بالا یکی از بهترین منابع برای رفع کمبود فسفر خاک است.
کوددهی درخت نخل با کود پتاسه
در خاکهای فقیر از پتاسیم, حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ گرم به ازای هر سال سن درخت استفاده می‌شود که این میزان مصرف برای درختان بالای ۱۰ سال حدود ۱.۵ تا ۲ کیلوگرم است و از منبع سولفات پتاسیم تامین می‌شود. کودهای فسفره و پتاسه را باید در بهمن ماه استفاده نمود.
زمان مصرف کودها در آبیاری قطره‌ای درخت خرما
کودهای حاوی عناصر کم مصرف به‌صورت یک هفته در میان, از طریق سیستم آبیاری قطره‌ای تا اواسط اردیبهشت ماه در اختیار درخت قرار می‌گیرند. این در حالی است که تمام کودهای فسفر, پتاس, حیوانی و ۲۰ درصد کود ازته در نیمه دوم بهمن تا نیمه اول اسفندماه بصورت نواری در سایه درخت نخل در عمق ۳۰ سانتی متری خاک دفن می‌شوند و بلافاصله بعد از آن آبیاری انجام می‌شود. مابقی کود ازته مورد نیاز, بصورت هفتگی از طریق سیستم آبیاری قطره‌ای تا اواسط اردیبهشت ماه مصرف خواهد شد. در مورد کود حاوی آهن نکته قابل توجه این است که میزان مصرف کود, از سن ۱۰ سالگی به بعد, ثابت در نظر گرفته می‌شود.
منبع : www.sepahamkesht.com